سفوتاکسیم

سفوتاکسیم

طبقه بندی فارماکولوژیک سفوتاکسیم: سفالوسپورین نسل سوم

طبقه بندی درمانی: آنتی بیوتیک

طبقه بندی مصرف در بارداری: رده B

اشکال دارویی:

Injection, Powder‌:۱g

موارد و مقدار مصرف:

الف)عفونتهای دستگاه تنفسی تحتانی، دستگاه ادراری‌، سیستم اعصاب مرکزی، استخوان، مفصل‌، داخل شکمی، زنان و پوست، باکتریمی، سپتی سمی ایجاد شده توسط ارگانیسم‌های حساس و PID بزرگسالان و کودکانی که وزن آنها بیش از ۵۰ کیلوگرم باشد. دوزاژ معمول ۱ گرم وریدی یا عضلانی هر ۶ تا ۱۲ ساعت می‌باشد. این دوزاژ در عفونتهای تهدید کننده حیات تا ۱۲ گرم در روز قابل افزایش می‌باشد.

کودکان ۱ ماه تا ۱۲ سال که وزن آنها کمتر از ۵۰ کیلوگرم می‌باشد. ۵۰ تا ۱۸۰ میلی گرم / کیلوگرم وریدی روزانه در ۴ یا ۶ دوز منقسم. دوزاژ بالاتر جهت عفونتهای جدی تری مانند مننژیت نگه داشته می‌شود.

نوزادان ۱ تا ۴ هفته: ۵۰ میلی گرم/ کیلوگرم وریدی هر ۸ ساعت.

نوزادان تا یک هفته: ۵۰ میلی گرم /کیلوگرم وریدی هر ۱۲ ساعت. مقدار داروی مصرفی در روز برای تزریق عضلانی وریدی یکسان می‌باشد و به حساسیت ارگانیسم و شدت عفونت بستگی دارد. تزریق عضلانی سفوتاکسیم باید به صورت عمیق در عضلات حجیم مانند عضله سرینی یا عضله کناری ران صورت بگیرد.

ب) گونوره uncomplicated: بزرگسالان و نوجوانان: ۱ گرم عضلانی به صورت تک دوز.

پ) پروفیلاکسی جراحی

بزرگسالان: ۱ گرم وریدی یا عضلانی ۳۰ تا ۹۰دقیقه قبل از جراحی.

ت)سزارین: بزرگسالان: ۱ گرم وریدی هنگامی که بند ناف بسته می‌شود. سپس ۱ گرم وریدی یا عضلانی ۶ و ۱۲ ساعت پس از دوز اول.

ث) عفونت گونوکوکی منتشر

بزرگسالان: ۱ گرم وریدی هر ۸ ساعت.

نوزادان و کودکان: ۲۵ تا ۵۰ میلی گرم / کیلوگرم وریدی هر ۸ تا ۱۲ ساعت برای ۷ روز یا ۵۰ تا ۱۰۰ میلی گرم / کیلوگرم عضلانی یا وریدی هر ۱۲ ساعت برای ۷ روز.

ج)گونوکوک چشمی

بزرگسالان: ۵۰۰ میلی گرم وریدی هر ۶ ساعت

نوزادان: ۱۰۰ میلی گرم وریدی یا عضلانی برای یک دوز. ممکن است تا زمانی که کشت چشم منفی شود. در مدت ۴۸ تا ۷۲ ساعت ادامه پیدا کند.

چ)مننژیت یا آرتریت گونوره‌ای

نوزادان و کودکان: ۲۵ تا ۵۰ میلی گرم/ کیلوگرم وریدی هر ۸ تا ۱۲ ساعت برای ۱۰ تا ۱۴ روز یا ۵۰ – ۱۰۰ میلی گرم / کیلوگرم عضلانی یا وریدی هر ۱۲ ساعت برای ۱۰ تا ۱۴ روز.

مقدار مصرف در نارسایی کلیه: برای بیماران با کاهش عملکرد کلیوی، تغییر دوز یا فاصله مصرف براساس میزان نارسایی، شدت عفونت و حساسیت ارگانیسم انجام می‌شود. جهت پیشگیری از تجمع سمی دارو در بیماران با کلیرانس کراتینین کمتر از mg/min 20، ۵۰% دوز دارو باید کم شود.

مکانیسم اثر:

اثر ضد باکتریایی: سفوتاکسیم عموماً باکتریسیدال است. همچنین ممکن است اثر باکتریواستاتیک نیز داشته باشد. فعالیت آن به نوع ارگانیسم، نفوذ بافتی، دوزاژ و سرعت تکثیر ارگانیسم بستگی دارد. سفوتاکسیم به پروتئینهایی که محل اتصال پنی سیلین است، پیوند  می یابد و بدین طریق ساخت دیواره سلولی باکتری را مهار می‌کند. سفالوسپورینهای نسل سوم به نظر می رسد که فعالیت بیشتری بر علیه ارگانیسمهای گرم منفی تولید کننده بتا لاکتاماز داشته باشند. سفوتاکسیم بر علیه تعداد زیادی از باسیلهای گرم منفی روده‌ای و تعدادی از ارگانیسمهای گرم مثبت شامل استرپتوکوکسی (استرپتوکوک پنومونیه و استرپتوکوک پیوژنس) استافیلوکوک اورئوس (گونه‌های تولید کننده و غیر تولید کننده بتا لاکتاماز)، استافیلوکوک اپیدرمیدیس، اشریشیا کلی، گونه‌های کلبسیلا، هموفیلوس انفلونزا، گونه‌های انتروباکتر، گونه‌های پروتئوس، گونه‌های پپتواسترپتوکوک و تعدادی از گونه‌های سودومونا آئروژینوزا مؤثر می‌باشد. لیستریا و آسینتوباکتر معمولاً مقاوم می باشند. متابولیت فعال سفوتاکسیم با نام دزاستیل سفوتاکسیم، به صورت سینرژیسم با داروی اصلی بر علیه تعدادی از گونه‌های باکتریایی عمل می‌کند.

فارماکوکینتیک:

جذب: از دستگاه گوارش جذب نمی‌شود و باید به صورت تزریقی مصرف شود.

پخش: در بیشتر بافتها و مایعات بدن مانند کیسه صفرا، کبد، کلیه ها، استخوان، خلط، صفرا، مایع سینوویال و صفاق به طور گسترده انتشار می یابد. برخلاف سایر سفالوسپورینها، هنگامی که پرده مننژ ملتهب باشد. دارو نفوذ خوبی به CSF دارد. دارو از سد جفت عبور می‌کند و میزان اتصال پروتئینی آن ۱۳ تا ۳۸% می‌باشد.

متابولیسم: به صورت نسبی به یک متابولیت فعال به نام دزاستیل سفوتاکسیم متابولیزه می‌شود.

دفع: به صورت عمده از طریق ترشح توبولی در ادرار دفع می‌شود. مقداری از دارو در شیر ترشح می‌شود. حدود ۲۵% سفوتاکسیم در ادرار به صورت متابولیت فعال دفع می‌شود. نیمه عمر حذفی دارو در بزرگسالان با کارکرد کلیه سالم ۱ تا ۵/۱ ساعت برای سفوتاکسیم و حدود ۵/۱ تا ۲ ساعت برای دزاستیل سفوتاکسیم می‌باشد. در نارسایی شدید کلیه نیمه عمر سفوتاکسیم به ۵/۱۱ ساعت و نیمه عمر متابولیت آن به حدود ۵۶ ساعت افزایش می یابد. همودیالیز دارو و متابولیت آن را حذف می‌کند.

موارد منع مصرف و احتیاط:

۱-استفاده طولانی مدت از دارو باعث ایجاد عفونت ثانویه می‌شود.

۲- در بیماران با سابقه حساسیت به پنی سیلین بویژه واکنشهای با واسطه IgE ( مانند آنافیلاکس، آنژیوادم، کهیر) با احتیاط مصرف شود.

۳- مصرف دارو ممکن است کولیت به دنبال مصرف آنتی بیوتیک یا کولیت ثانویه به کلستریدیوم دیفیسیل ایجاد کند.

۴- آریتمی‌های خطرناک در بیمارانی که دارو را به صورت بولوس و سریع از طریق ورید مرکزی دریافت کرده اند گزارش شده است.

تداخل دارویی:

استفاده همزمان با آمینوگلیکوزیدها بر علیه انتروباکتریاسه و تعدادی از گونه‌های سودومونا آئروژینوزا و سراشیا مارسنس اثر سینرژیستیک دارد و ممکن است خطر سمیت کلیوی دارو را افزایش دهد.

پروبنسید ترشح توبولی سفوتاکسیم را بلاک کرده و نیمه عمر آن را افزایش می دهد. به صورت همزمان با احتیاط مصرف شود.

اثر بر آزمایشهای تشخیصی:

این دارو می‌تواند مقدار GGT,AST,ALT آلکالن فسفاتاز، بیلی روبین و LDH را افزایش دهد. ممکن است سطح هموگلوبین و هماتوکریت را کاهش دهد. همچنین می‌تواند شمارش ائوزینوفیل را افزایش و شمارش نوتروفیل، پلاکت وگرانولوسیت را کاهش دهد. به طور کاذب موجب افزایش غلظت کراتینین ادرار (در صورت اندازه گیری از طریق واکنش jaffe) می‌شود. سفوتاکسیم نتیجه آزمون کومبس را نیز مثبت می‌کند و ممکن است به صورت کاذب موجب مثبت شدن نتایج آزمایش قند ادرار به روش سولفات مس (benedict’s reagent of clinitest شود.

عوارض جانبی:

اعصاب مرکزی: افزایش دما، سردرد

قلبی – عروقی: فلبیت، تروموفلبیت (با تزریق وریدی)

دستگاه گوارش: اسهال، تهوع، استفراغ، کولیت با غشا کاذب

ادراری – تناسلی: کاندیدیازیس، نفریت بینابینی، واژینیت.

خون: اگرانولوسیتوز، ائوزینوفیلی، آنمی همولیتیک، ترومبوسیتوپنی، نوتروپنی گذرا.

پوست: سفتی، درد، آبسه‌های استریل، افزایش دما، پوسته ریزی در محل تزریق، راشهای ماکولوپاپولار و اریتماتوز، کهیر.

سایر عوارض: واکنشهای افزایش حساسیت (بیماری سرم، آنافیلاکسی)

مسمومیت و درمان:

تظاهرات بالینی: افزایش حساسیت عصبی – عضلانی، سطح بالای دارو در CNS می‌تواند تشنج ایجاد کند.

درمان: سفوتاکسیم از طریق همودیالیز قابل برداشت می‌باشد.

ملاحظات اختصاصی:

۱-هردارو حاوی ۲/۲ میلی اکی والان سدیم می‌باشد. در بیماران با محدودیت مصرف سدیم به این نکته توجه شود.

۲- جهت تزریق عضلانی مقدار ۲ و ۳ میلی لیتر آب استریل برای تزریق به ترتیب به ویالهای ۵۰۰ میلی گرم و ۱ گرم اضافه می‌شود. ویال را خوب تکان دهید تا دارو کامل حل شود. محلول به دست آمده را از نظر وجود ذرات خارجی و تغییر رنگ بررسی کنید. رنگ محلول می‌تواند از زرد تا کهربایی تغییر کند.

۳- به جهت جلوگیری از درد و واکنشهای بافتی، بیش از ۱ گرم دارو به صورت عضلانی در یک محل تزریق نشود.

۴- با آمینوگلیکوزیدها، سدیم بی کربنات و یا مایعات با pH بالای ۵/۷ مخلوط نشود.

۵- برای تزریق وریدی، هر کدام از ویال‌ها را می‌توان با ۱۰ میلی لیتر آب استریل برای تزریق رقیق کرده و سپس آن را به ۵۰ تا ۱۰۰ سی سی از محلول نرمال سالین یا ۳ دکستروز ۵% اضافه کرد.

۶- تزریق وریدی مستقیم دارو حداقل در مدت ۳ تا ۵ دقیقه و انفوزیون آن در مدت ۱۵ تا ۳۰ دقیقه انجام می‌شود.

۷- در دوره طولانی درمان یا استفاده از دوزهای بزرگ بیماران را از نظر عفونت ثانویه بررسی کنید.

۸- چنانچه بیمار اختلال کارکرد کلیه دارد، عملکرد کلیه را قبل و در حین درمان بررسی کنید.

۹- مقدار گلوکز ادرار بوسیله واکنشهای آنزیمی گلوکز اکسیداز مانند chemstrip یا diastix چک شود.

مصرف در سالمندان: در سالمندان با کاهش عملکرد کلیه با احتیاط مصرف شود.

مصرف در کودکان: سفوتاکسیم در نوزادان، اطفال و کودکان مصرف می‌شود.

مصرف در شیردهی: دارو در شیر ترشح می‌شود با احتیاط مصرف شود.