برموکریپتین
طبقه بندی فارماکولوژیک برموکریپتین: آگونیست رسپتور دوپامینی
طبقه بندی درمانی: ضدپارکینسون، مهار کننده ترشح پرولاکتین، مهار کنندۀ ترشح هورمون رشد، آلکالوئید ارگوت نیمه سنتتیک
طبقه بندی مصرف در بارداری: ردۀ B
اشکال دارویی:
Tablet: 2.5 mg
موارد و مقدار مصرف:
الف) فقدان قاعدگی و ترشح زیاد شیر همراه با زیادی پرولاکتین خون، عقیمی زنان
بزرگسالان: از راه خوراکی، مقدار mg/day 5/2-25/1 مصرف میشود. سپس ، هر ۷-۳ روز مقدار ۵/۲ میلی گرم بر مقدار مصرف روزانه افزوده میشود تا اثرات درمانی مورد نظر حاصل گردد. مقدار نگهدارنده این دارو معمولاً mg/day 5/7-5 (از mg/day 15-5/2) میباشد. این دارو تا mg/day 40 قابل استفاده است.
ب) پیشگیری از ترشح شیر بعد از زایمان
بزرگسالان: کقدار ۵/۲ میلی گرم ۴-۲ بار در روز همراه با غذا، به مدت ۱۴ روز مصرف میشود. در صورت لزوم، درمان را میتوان تا ۲۱ روز ادامه داد.
پ) آکرومگالی
بزرگسالان: ابتدا مقدار ۵/۲-۲۵/۱ میلی گرم به مدت سه روز مصرف میشود. میتوان هر ۷-۳ روز، ۵/۲-۲۵/۱ میلی گرم بر مقدار مصرف روزانه افزود تا اثرات درمانی مورد نظر حاصل شود. محدوده دوز درمانی mg/day 30-20 در بیشتر بیماران میباشد. حداکثر دوز mg/day 100 است و دوزهای mg/day 60-20 به صورت منقسم داده میشود.
ت) بیماری پارکینسون
بزرگسالان: ابتدا مقدار ۲۵/۱ میلی گرم دو بار در روز، همراه با غذا مصرف میشود. سپس هر ۲۸-۱۴ روز، میتوان مقدار مصرف دارو را افزایش داد تا به mg/day 100 برسد، یا تا زمانی که حداکثر پاسخ درمانی به دست آید.بی ضرری مصرف بیش از mg/day 100 ثابت نشده است.
ث) سندرم پیش از قاعدگی
بزرگسالان- mg 5/7-5/2 خوراکی ۲ بار در روز از روز ۱۰ سیکل تا شروع قاعدگی
ج) سندرم کوشینگ
بزرگسالان- mg 5/2-25/1 خوراکی ۴-۲ بار در روز.
چ) آنسفالوپاتی کبدی
بزرگسالان: mg/day 25/1 خوراکی، سپس هر ۳ روز mg 25/1 به آن اضافه شود تا به mg/day 15 برسد.
ح) سندرم نورولپتیک بدخیم ناشی از مصرف داروهای آنتی سایکوتیک
بزرگسالان: mg 5-5/2 خوراکی ۶-۲ بار در روز.
مکانیسم اثر:
مهارکننده پرولاکتین: این دارو از طریق مهار مستقیم آزاد شدن پرولاکتین از بخش قدامی هیپوفیز، باعث کاهش غلظت آن در سرم میشود. همچنین، این دارو با تحریک گیرنده های دوپامین پس سیناپسی در هیپوتالاموس، باعث آزاد شدن فاکتور مهارکنندۀ پرولاکتین از طریق یک مسیر پیچیدۀ کاتکول آمین میشود. برموکریپتین موجب کاهش غلظت زیاد پرولاکتین سرم و بازسازی عملکرد تخمدان و عمل تخمک گذاری در زنان مبتلا به فقدان قاعدگی میشود و همچنین، ترشح شیر را در دوران بعد از زایمان و زمان هایی به جز آن، در زنانی که غلظت کافی گونادوتروپین دارند و عملکرد تخمدان های آنها طبیعی است، متوقف میسازد. زمان متوسط برای درمان فقدان قاعدگی ۸-۶ هفته است، ولی ممکن است تا ۲۴ هفته طول بکشد.
با مصرف برموکریپتین به مدت ۲۱-۱۴ روز بعد از زایمان، این دارو با مهار ترشح پرولاکتین، از ترشح فیزیولوژیک شیر در زنان جلوگیری میکند. برخلاف ترکیبات استروژنی، برموکریپتین به طور مستقیم بر بافت های پستان اثر نمیکند.
ضدپارکینسون: برموکریپتین از طریق گیرنده های دوپامینرژیک در اجسام مخطط فعالیت ضدپارکینسون را سبب میشود. تغییر در تنظیم فعالیت سروتونین مغزی نیز ممکن است صورت گیرد. نقش دقیق برموکریپتین در درمان بیماری پارکینسون نیاز به مطالعات بیشتر در زمینه بی ضرری و اثربخشی این دارو در استفادۀ طولانی مدت دارد.
فارماکوکینتیک:
جذب: در حدود ۲۸ درصد از دستگاه گوارش جذب میشود و حداکثر اثر دارو طی ۳-۱ ساعت حاصل میشود. غلظت های پلاسمایی برای اثرات درمانی تعیین نشده است. غلظت پرولاکتین طی دو ساعت بعد از مصرف خوراکی کاهش مییابد. طی هشت ساعت به حداقل میرسد و تا ۲۴ ساعت در همین حد باقی میماند.
پخش: تا حدود ۹۶-۹۰ درصد به آلبومین سرم پیوند مییابد.
متابولیسم: حدود ۹۰ درصد از داروی جذب شده بعد از اولین عبور از کبد متابولیزه میشود. به طور کامل در کبد و عمدتاً از طریق هیدرولیز، متابولیزه میشود و متابولیت های این دارو غیرفعال و غیررسمی هستند.
دفع: مسیر اصلی دفع این دارو از طریق صفرا است. تنها ۵/۵-۵/۲ درصد آن از طریق ادرار دفع میشود. تقریباً تمام مقدار مصرف شده (۸۵ درصد) طی ۱۲۰ ساعت از طریق مدفوع دفع میشود.
موارد منع مصرف و احتیاط:
موارد منع مصرف:
حساسیت به آلکالوئیدهای ارگوت، بیماری های شدید و ایسکمیک قلبی یا بیماری های عروق محیطی (به دلیل اثرات این دارو بر دستگاه قلبی- عروقی) و مادرانی که به نوزاد خود شیر میدهند (این دارو از ترشح شیر جلوگیری میکند).
موارد احتیاط:
بیماری رینود (ممکن است تشدید شود)، اختلال کار کلیه و کبد، سابقۀ اختلالات روانی (مصرف این دارو اختلالات موجود را بدتر میکند) و سابقۀ انفارکتوس میوکارد دارای اختلالات ریتمی (ممکن است موجب اختلال در ریتم شود).
تداخل دارویی:
در صورت مصرف همزمان با داروهای افزایندۀ غلظت پرولاکتین (آمی تریپتیلین، بوتیروفنون ها، ایمی پرامین، متیل دوپا، فنوتیازین ها و رزرپین) باید مقدار مصرف برموکریپتین افزایش یابد.
برموکریپتین ممکن است اثرات داروهای کاهندۀ فشار خون را تشدید کند. در نتیجه، مقدار مصرف این داروها، برای جلوگیری از کمی فشار خون باید کاهش یابد.
مصرف مقادیر زیاد برموکریپتین باعث عدم تحمل بیمار نسبت به فرآورده های حاوی الکل میشود. مصرف این فرآروده در صورت تجویز برموکریپتین باید محدود شود.
اثر بر آزمایش های تشخیصی:
غلظت ازت اورۀ خون (BUN)، الانین آمینوترانسفر (ALT) و آسپارتات آمینوترانسفراز (AST)، CPK، آلکالین فسفاتاز و اسید اوریک ممکن است به طور گذرا افزایش یابد.
عوارض جانبی:
توجه: احتمال بروز زیاد عوارض جانبی حدود ۶۸ درصد است. ولی بیشتر این عوارض خفیف هستند و تنها ۶ درصد از بیماران دارو را به دلیل بروز و مزاحمت عوارض جانبی آن قطع میکنند. تهوع، شایع ترین عارضۀ جانبی آن است و حدود ۵۱ درصد از بیمارانی که آن را مصرف میکنند، بدان مبتلا میشوند. شدت عوارض جانبی ممکن است با کاهش اولیه مقدار مصرف به نصف قرص ۳-۱ بار در روز و به دنبال آن، افزایش مقدار مصرف به حداقل مقدار موثر، کاهش یابد.
اعصاب مرکزی:
سکته مغزی، سرگیجه، سردرد، خستگی، جنون توام با سرخوشی، توهم، عصبانیت، بیخوابی، افسردگی، تشنج.
قلبی- عروقی: سکته قلبی، کاهش فشار خون.
پوست: بثورات پوستی، لکه لکه شدن پوست، کهیر.
چشم، گوش، بینی: احتقان بینی، وزوز گوش، تاری دید.
دستگاه گوارش: تهوع، استفراغ، کرامپ شکمی، یبوست، اسهال، احساس طعم فلزی در دهان، خشکی دهان، اختلال در بلع، بی اشتهایی.
ادراری – تناسلی: احتباس ادرار و تکرر ادرار، بی اختیاری ادرار، افزایش ترشح ادرار.
سایر عوارض:
انفیلتراسیون ریوی و ترشح مایع به فضای پردۀ صفاق، سردی و رنگ پریدگی انگشتان دست و پا، رنگ پریدگی صورت.
مسمومیت و درمان:
تظاهرات بالینی: تهوع، استفراغ و کاهش شدید فشار خون.
درمان: تخلیۀ معده با آسپیراسیون و شستشوی معده و همچنین، تزریق وریدی مایعات برای درمان کمی فشار خون.
ملاحظات اختصاصی:
نکات قابل توصیه به بیمار:
مصرف در سالمندان: در سالخوردگان، این دارو به خصوص به مقدار زیاد و به مدت طولانی، باید با احتیاط تجویز شود. بررسی وضع جسمانی بیمار به طور مرتب توصیه میشود. تغییرات عملکرد ریوی باید پیگیری شود.
بی ضرری مصرف طولانی مدت این دارو در مقادیر لازم برای درمان پارکینسون ثابت نشده است.
مصرف در کودکان: مصرف این دارو در کودکان کوچکتر از ۱۵ سال توصیه نمیشود.
مصرف در شیردهی: به علت جلوگیری از ترشح شیر، برموکریپتین در زنانی که قصد شیر دادن به نوزاد خود را دارند، نباید مصرف شود.
